Vertigo hastalığı, halk arasındaki tanımıyla, basitçe; denge kaybı, baş dönmesi ve sersemlik hissi olarak tarif edilebilir. Bazı durumlarda kişi, etrafındaki nesnelerin hareket ettiğini veya döndüğünü de hissedebilir. Bu duruma genellikle mide bulantısı da eşlik edebilir. Başlamadan önce şunu da belirtmekte fayda bulunuyor ki, her baş dönmesi vertigo değildir.
Vertigodan şüphe edilebilmesi için, uzmanların belirttikleri, kişinin kendini düşüyor ya da boşlukta dönüyor gibi hissetmesi gerektiğidir.
Bir başka noktadan da bakmak gerekirse, baş dönmesi yani vertigo bir hastalık değildir, diye düşünen uzmanların sayısı da az değildir. Bu görüşe göre eğer bir doktorun vertigodan bahsettiğini duyarsanız, hastalık olarak değil de bir hastalığın belirtisi olarak düşünmelisiniz. Vücut dengesini etkileyen bu durumun, iç kulaktaki farklı hastalıklıkların baş dönmesi olarak tezahürü olduğunu söyleyen görüş de dikkate alınmalıdır.
Bu hastalık çok başka hastalıkların belirtisi olabildiği gibi, tek başına da ortaya çıkabilir.
Santral ve periferik vertigo olmak üzere iki ayrı çeşidi bulunan vertigonun hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için yazımızı mutlaka sonuna kadar okumanızı öneriyoruz.
Vertigo nasıl bir hastalıktır?
Peki, vertigo nedir ve nasıl bir hastalıktır? Bu hastalık kısaca açıklamamız gerekirse beyinden kaynaklanan bir rahatsızlıktır. Merkezi sinir sistemiyle ve orta kulakla ilgili bazı sıkıntıları ortaya koyar. Aynı zamanda solunum yolu hastalıkları ve kafa bölgesine kan akışının yeterli sağlanamaması sonucu da oluşabilir.
Vertigo türleri nelerdir?
Vertigo türleri çok fazladır. Ancak temelde iki farklı tür vertigo çeşidi vardır dersek yanılmayız. İlki santral vertigodur. Santral vertigo, beyinde bulunan denge merkezi sorunlarından kaynaklanır. Yutma bozukluğundan tutun da konuşma bozukluğu ve çift görmeye kadar pek çok sonucu olacaktır. Beyin damar hastalıkları, otoimmun iç kulak hastalığı ve migrene bağlı vertigo merkezi yani santral vertigo sebepleri olarak sıralanabilir. Atak şiddeti daha düşük olsa da sebebin daha önemli bir hastalığı işaret edebileceğini söylemek mümkündür.
Periferik vertigo ise çevresel baş dönmesi olarak nitelendirilebilir. Bu tür vakalar genel ve en çok görülen ve vakalardır. En yaygın olanı ise BPPV olarak kısaltılan, Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo yani halk arasındaki ifadesiyle kulakta kristallerin oynaması durumudur. BPPV’nin hayati bir risk oluşturmadığını belirtsek de ani gelişen bir atakla birlikte kişi kendisini çok kötü hissedecektir. Bulantı, kusma eşiği, panik durumu ve aşırı terleme gibi semptomlar da görülebilir. Kulakta dolgunluk, işitme kaybı, çınlama gibi şikayetlerin arttığı gözlemlenebilir.
Santral Vertigo
Santral vertigo, beyinde tümor, kanama, damarlardaki anevrizma veya beyin damarlarındaki çok çeşitli bozukların meydana gelmesinden dolayı ortaya çıkabilmektedir. Bu durumdaki hastaların Nöroloji bölümüne başvurmaları gerekmektedir.
Periferik Vertigo
Periferik vergito belirtileri; İç ya da orta kulak denge merkezindeki bazı etkilenmelere bağlı olarak dengenin bozulması halidir. Periferik anlamda vertigoya boyun ağrısı gibi kas iskelet sistemine bağlı herhangi bir problem veyahut hipotiroidi, hipertiroidi veya hipoglisemi gibi metabolik hastalarda görülebilmektedir. Kişi vertigo şikayetiyle gelmişse, öncelikle kulakla ilgili bir sorunu var mı, yok mu ona bakılır.
Genel metabolik tetkilere dair bütün sonuçlar istenir. Kişinin şeker hastalığı, kolesterol, tiroit, karaciğer, böbrek fonksiyonlarına varıncaya değin bütün fonksiyonel verilerine bakılmaktadır. Elbette bu listeye tansiyonu da eklememiz gerekir. Zira bu sayılan hastalıklardan her biri bu hastalığı tetikler. İnsan vücudundaki herhangi bir problem bu hastalığın belirtisi olarak baş gösterebilir.
Vertigo hastalığı nedenleri nelerdir?
Vertigo hastalığı nedenleri arasında en önemlileri; iç kulak ve üst solunum yolu enfeksiyonları, alerji, boyun ağrıları ve matabolik hastalıklardır. Hastalıklar dışında, uykusuzluk, stres, aşırı sigara tüketimi, alkol tüketimi de bu hastalığın nedenleri arasında bulunmaktadır. Kafein içeren içeceklerin fazla tüketimi, çikolata ve kahve, aşırı tuz tüketimi gibi yiyecek içecek alışkanlıklarının da vertigonun türev hastalıklarını tetiklediği düşünülmektedir.
Tüm bunların yanında vertigo hastalığı için anksiyete, depresyon ve diğer psikolojik faktörlerin de bu duruma yol açabildiği belirtilmektedir. Beyin zarı iltihabı, B12 vitamin eksikliği, kullanılan kanser ve diğer ağır hastalıkların ilaçları da baş dönmesine yol açabilen etkenlerdendir.
Vertigo belirtileri nelerdir?
Vertigo belirtileri konusunu belirtmeden önce yineleyelim: bu durum başlı başına bir belirtidir. Ancak altında yatan sebeplerini de incelemek gerekiyor. İşte Vertigo belirtileri:
- Şiddetli baş dönmesi atakları
- Güçten düşme, halsizlik
- Tansiyon düşmesi
- Kulakta basınç hissetmek
- Göz kararması ve görme bozuklukları
- Mide bulantısı
- Karar vermekte güçlük çekme
- Kulak çınlaması
- Vücudun dengede durmaması
Periferik vertigo, kendisini baş dönmesi şikayetiyle göstermektedir. Uyku esnasında, uyandıran bir baş dönmesi olarak tanımlanabilir. On saniyeye kadar varan baş dönmeleri yaşanabilmektedir. Baş sabit tutulduğunda baş dönmesi şikayetinin geçtiği belirtilir ancak, baş hareket ettiği zaman baş dönmesi şikayetleri devam etmektedir. Hafif baş hareketleri, eğilip kalkma gibi durumlarda kısa süreli baş dönmesi şikayetleri görülebilmektedir ve bu durum gün boyunca devam edebilmektedir.
Vertigo nasıl başlar?
Bilimsel olarak bening paroksismal pozisyonel vertigo olarak bilinen hastalık, halk arasında kristal oynaması olarak adlandırılmaktadır ve bu en sık görülen vertigo çeşidi olarak bilinmektedir. Kulağın iç kısmındaki denge merkezinde bulunan kristallerin arka yarım küre içerisindeki daire kanallarına düşmesi neticesinde ortaya çıkmaktadır. Eğer bu durumdaysanız, yatakta sağdan sola döndüğünüz veya sırt üstü yatmanız halinde bile baş dönmesi oluşacaktır.
Bunun dışında, iç kulağa bağlı üst solunum yolu enfeksiyonu akabinde oluşan nörömit adı verilen sinir iltihapları ve menierere hastalığı kulaktan ortaya çıkan baş dönmesi, yani periferik vertigo çeşitlerinde kendisini göstermektedir.
Eğer hastaneye baş dönmesi şikâyeti ile gitmişseniz, buna mukabil baş dönmesinin kaynağını çözebilmek adına bazı tetkikler istenir. Periferik vertigo, iç kulak içerisinde kendisine yer edinen üç tane denge kanalının herhangi birisinin etkilenmesinden ve duyu hücresi dediğimiz hücrelerin uyarılması neticesinde, baş dönmesi olarak kendisini gösterebilmektedir. Bahsi geçen kanallar farklı şekilde etkilenebilmektedir. Bazen tek kanal etkilenebilirken, bazen üç kanala kadar etkilenebildiği görülebilmektedir.
Vertigo tedavisi
“Vertigo nedir” sorusundan sonra değinmemiz gereken nokta nasıl tedavi edilebileceğidir. Vertigonuz olduğuna kanaat getirdiniz ve teşhis konuldu; kafanızda iki tane soru işareti oluştu! Bir, vertigo nedir ve tedavisi nasıl gerçekleştirilir? Vertigo ortaya çıkış sebebine göre tedavi yöntemi de farklılık gösteren bir hastalıktır. Bunlar; basit baş hareketleri olabildiği gibi, ilaç tedavisi ya da cerrahi müdahale dahi olabilir.
Mesela, denge kanallarıyla ilgili bir vertigonuz varsa yahut halk dilindeki tabiriyle kristal kayması ya da çıkması meydana gelmişse yani “Benin Pozisyonel Paroksismal Vertigo” hastalığı tespit edilmişse, başınızı öne doğru eğdiğinizde, yattığınızda veya kalktığınızda çok şiddetli baş dönmeleri yaşıyorsunuz demektir. Bu tarz vertigoların tedavisi birtakım manevralar vasıtasıyla yapılabilmektedir. Doğru vertigo teşhisi konulduktan sonra, yapılacak olan doğru manevralar vasıtasıyla baş dönmeleri tedavi edilebilmektedir.
Şayet baş dönmesi damar tıkanıklığına yahut kan dolaşımına bağlı olarak meydana gelmişse, bu tip baş dönmesi tedavisi ilaçlarla tedavi edilebilmektedir.
Eğer ki iç kulak ile ilgili bir rahatsızlığa bağlı vertigo ortaya çıkmışsa, hastanın yaşam tarzının düzenlenmesi gerekecektir. Baş dönmesini baskılayan, dolaşımı hızlandıran ve denge sinirlerinin hassasiyetini azaltan ilaçlarla vertigonun tedavisi sağlanabilmektedir.
Vertigo ömür boyu süren bir hastalık mıdır?
Vertigo, ömür boyu süren bir hastalıktır. Belirli yöntemlerle tedavi edilebilmesi mümkün olsa da sonrasında hasta, bu durumu pek çok defa yaşamak zorunda kalacaktır. Birçok defa farklı hastalıklar gözlemlendikçe bir belirti olarak baş dönmesi görülmesi de bu durumda kaçınılmaz olacaktır.
Vertigo hastalığı tehlikeli midir?
Vertigo, genel olarak ele alınırsa, hızlı gelişen ataklarda nispeten daha önemsiz denebilecek hastalıklardan kaynaklanıyorken; yavaş gelişen ve sinsi olarak görülebilecek ataklarda ciddi hastalıklardan kaynaklanabilmektedir. Bu da vertigo hastalığı için tehlikeli bir hastalık türüdür, yorumlarına neden olabilir.
Baş dönmesi (Vertigo) ile ilgili öncelikle anlaşılması gereken nokta, pek çok türünde hayati bir risk söz konusu değilken, hayatı kişi için çekilmez noktaya getirebilme riskidir.
Burada önemli olan şeyse, bir hastalığın sonucu oluşan bir baş dönmesinden mi yoksa çevresel faktörlerden kaynaklı bir baş dönmesinden mi bahsedildiğidir. Eğer ağır bir hastalık sonucu vertigo yaşanıyorsa, baş dönmesi sorunundan ziyade, hastalıktan kaynaklı bir tehlikenin söz konusu olması durumudur. Az sonra inceleyeceğimiz BPPV Vertigoda hayati bir risk ekseriyetle bulunmamaktadır.
Vertigoyu tetikleyen hastalıklar nelerdir?
Diyabet, anemi, tiroid, hipertansiyon ve kalp – damar hastalıkları da vertigoya yani baş dönmesi yaşanmasına sebebiyet verebilmektedir.
