Zatürre olarak bilinen pnömoni toplumda çeşitli sebeplerle yaygın olarak görülmektedir. Pnömoni nedir ve belirtileri nelerdir yazımızda bulabilirsiniz.
İnsan vücudunun oksijen ihtiyacını sağlayan ana sistem solunum sistemidir. Bu sistem sürekli olarak atmosfer ile ilişki halindedir. Gün içerisinde farklı ortamlarda bulunan insanlar ise bulundukları ortama göre farklı havaları solumakta ve patojenlerin maruziyetine uğramaktadır. Havalanma farklılıkları neticesinde ise solunum hastalıkları farklılaşmaktadır.
Pnömoni Nedir?
Pnömoni (Zatürre), mikrobiyal ajanların alt solunum yolu aracılığı ile akciğere ulaşması sonucunda akciğer parankim dokusunda inflamasyon oluşması durumuna denir. Kısaca pnömoni nedir sorusunun cevabı, akciğer dokusunda mikrobiyal gelişim olarak açıklanabilir. Hastalık gelişiminde çeşitli mikrobiyal ajanlar rol oynamaktadır. Bu mikrop türleri; bakteri, virüs, mantar, parazitlerdir. Zatürre gelişiminde etkili olan mikrop genellikle bakteriler olsa da üst solunum yolu enfeksiyonu yapan koronavirüs, adenovirüs, influenza, rinovirüs, RSV gibi virüs türleri de bulunmaktadır.
Akciğerlerin çeşitli odaklarla ilişkili olması pnömoni etkenlerinin kolaylıkla buraya ulaşmasını sağlamaktadır. Bu odaklar nazofarenks, orofarenks, sinüsler olarak belirtilmektedir. En sık patojen geçişinin olduğu odak ise orofarenks’tir.
Pnömoni nedir kadar önemli olan bir diğer başlık ise pnömoninin gelişim yoludur. Zatürre gelişmesinde tespit edilen patojen çeşitliliği farklı farklı pnömoni türleri görülmesine neden olmaktadır. Bu nedenle hastalık oluşma sürecine göre sınıflandırılmıştır. Sınıflama etkili olan mikrobun türünü dolayısıyla da tedavinin şeklini belirlemede önemlidir.
Pnömoni (Zatürre) Sınıflandırması
- Toplum Kökenli Pnömoni
- Hastane Kökenli Pnömoni
- Bakım Evi Kökenli Pnömoni
- Bağışıklığı Baskılanmış Kişilerde Pnömoni
Toplumdan Kökenli Pnömoni
Toplumda yer edinmiş mikroplar ile yaşanan zatürreye toplum kökenli pnömoni denir. Genel olarak 65 yaşından büyük ve 5 yaşından küçük olmak risk teşkil etmektedir. Bunun sebebi bağışıklık sisteminin hayatın ilk yıllarında ve son yıllarında tam olarak etkili olamamasıdır. Toplumdan kazanılan pnömonide en sık sebep olan patojen Streptococcus Pneumoniae isimli bakteridir. Hastaların bir kısmında ise Respiratuar Virüsler’e bağlı pnömoni görülebilmektedir. Tedavi ise genel olarak ampirik olarak uygulanmaktadır. Fakat hastalığın seyrine göre tedavi çeşitlenmektedir.
Hastane Kökenli Pnömoni (Nazokomiyal)
Hastane kökenli pnömoni ise yoğun bakım dışındaki hastalarda görülen ve enfeksiyon etkeninin hastaneden bulaştığı pnömoni tipidir. Hastanede yattıktan 2 gün sonra veya taburcu olduktan 4 gün sonra görülen pnömoni hastane kökenli (nazokomiyal) pnömoni olarak kabul edilmektedir. Nazokomiyal pnömoni tedavisinde ilk tercih ampirik tedavi başlanmasıdır.
Bakım Evi Kökenli Pnömoni
Zatürre çeşitlerinden bir diğeri hasta bakımı pnömonisidir. Bakım evlerinde yaşayan kişiler ve bakıcılar ortak bir mikrobiyatayı paylaşmaktadır. Genel olarak toplumdan da farklı olabilen bu mikrobiyata patojen ajanların dahil olmasıyla pnömoni görülmesine sebep olabilmektedir. Bu tür pnömonide tedavi etkene göre belirlenmektedir ve genel bir prensip bulunmamaktadır.
Bağışıklığı Baskılanmış Kişilerde Pnömoni
Bağışıklığı baskılanmış kişilerin vücutları patojen maruziyetine karşılık gösterememektedir. Dolayısıyla normalde zatürre görülmesi beklenmeyen durumlarda dahi kolaylıkla hastalık gelişebilmektedir. İmmunsupresyon tedavisi alan hastalar veya savunma sistemlerini baskılayan hastalıkları olan kişiler bu riski taşımaktadır.
Pnömoni (Zatürre) Belirtileri Nelerdir?
Zatürre belirtileri hastalığın etkenine göre farklı şekillerde görülebilmektedir. Zatürre hastalığında mikrobiyal ajanlar etkilidir ve sistemi etkileyebildikleri için akciğer ve akciğer dışı semptomlar görülebilmektedir. Sıklıkla görülen belirtiler; prodüktif öksürük, ateş, kusma, ağrı, halsizlik ve akciğer hasarlanmasına bağlı olarak dispne, takipne görülebilmektedir.
Zatürre etkenlerine göre belirlenen atipik veya tipik pnömoni nedir? Rahatsızlık yalnızca etken değil, ayrıca klinik tablo referans alınarak tipik pnömoni ve atipik pnömoni olarak ikiye ayrılmaktadır. Bu ayırım etkenin kliniği ile ilişkisinden dolayı oluşmaktadır. Tipik pnömoni belirtileri; ateş, öksürük, dispne (nefes darlığı), balgam çıkarma şeklindedir. Hastalığın kronikleşmesi ile kilo kaybı ve gece terlemesi de görülebilmektedir. Atipik pnömoni belirtileri; kuru öksürükle ve daha hafif bir tablo ile seyretmektedir. Ancak belirtilere ek olarak baş & eklem ağrısı, ishal gibi akciğer dışı rahatsızlıklar da görülebilmektedir.
