Bu yazımızda çocuklarda zatürre (pnömoni) rahatsızlığı üzerinde duracağız.
Pnömoni akciğer parankiminde patojenlerin yer etmesi ile oluşan bir rahatsızlıktır. Çocuklarda pnömoni görülmesinin başlıca sebebi henüz bağışıklık sisteminin tam olarak etkin olmamasıdır. Aynı durum yaşlılarda da geçerlidir. Pnömoni hakkında detaylı bilgiyi Pnömoni nedir yazımızdan okuyabilirsiniz.
Çocuklarda Zatürre Hastalığı
Bağışıklık sisteminin 5 yaşından sonra etkin olarak solunum sistemini yabancı organizmalara karşı koruduğu düşünülmektedir. Solunum sisteminin dışarıyla direk ilişkide olması ve çocuklarında sürekli olarak birbirleri ile ortak alan ve eşya paylaşmaları patojenlerin rahatlıkla yayılmasına neden olmaktadır. Çocukluk çağında yaşanan üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları ise çocuklarda zatürre (pnömoni) gelişiminde etkilidir.
Pnömoni etkenleri yaşa göre farklılık göstermektedir. Bunun sebebi bahsettiğimiz üzere çocuğun paylaştığı mikrobiyatanın yaşa göre değişkenlik göstermesidir. Ayrıca mikrobiyatanın etkinliği yine bağışıklık sisteminin gelişmesine göre değişkenlik göstermektedir. Dikkat edilmesi gerekilen ana durum ise çocukların çok fazla solunum sistemi hastalıkları geçirmemesini sağlamaktır.
Çocuklarda Zatürre Belirtileri
Çocuklarda zatürre yaşa göre farklı kliniklerde görülebilmektedir. Ancak hastalık genellikle ortak semptomlar göstermektedir. Zatürre belirtileri; ateş, balgam çıkarma ihtiyacı, öksürük görülmesi beklenen belirtilerdir.
Özellikle öksürük ve balgam çıkarma ihtiyacı pnömoni hakkında şüphe uyandırmaktadır. Bunun sebebi mevcut hava yollarının siliyer hareket olarak adlandırılan süpürme benzeri bir fonksiyonunun, patojen mikroorganizmalar tarafından bozulmasıdır. Hastanın normalde balgam çıkarması görece daha kolaydır. Ancak enfeksiyon sebebiyle daha fazla balgam çıkarma ihtiyacı doğacak ve bozulmuş siliyer fonksiyon sebebiyle balgam ve organizma vücuttan uzaklaştırılamayacaktır.
Yeni doğanlarda, öksürme beklenmediği için pnömoni gelişimini akıllara getiren belirti takipne’dir. Ayrıca çekilmeler ve burun kanadı solunumu görülmesi sorun olduğu yönünde işaretlerdir. Ancak yaş ilerledikçe öksürme ihtiyacının artması ile çocuğun zatürre durumu hakkında şüphe duyulmaktadır.
Çocuklarda Pnömoni Türleri
Çocuk yaşta meydana gelen pnömoniler, yaşa göre farklı organizmalarla ilişkilidir.
- Bakteriyel Pnömoniler
- Viral Pnömoniler
- Aspirasyon Pnömonisi
- İmmün Yetmezlikli Hastalarda Pnömoni
Bakteriyel Pnömoniler
Bakteriyel pnömoniler, bakterilerin akciğerde yer edinmesi ile görülmektedir. Bu tür pnömoni sıklıkla viral enfeksiyonlardan sonra fırsatçı bakteriler tarafından meydana gelmektedr. Bakteri ilişkili pnömoni etkenleri; pnömokok, streptokok, stafilokok, psudomonas aerueginosa, mycoplasma pneumoniae, klamidya olarak bilinmektedir.
Viral Pnömoniler
Solunum sistemi kanallarından dış faktörlere bağlı olarak geçiş yapabilen virüsler akciğer mikrobiyatasını bozarak fırsatçı enfeksiyonların yer edinmesine neden olmaktadır. Ancak direk olarak virüslerden köken alan pnömoniler de vardır. Virüslerden dolayı oluşan pnömoniler; RSV, influenza, adenovirüs, kızamık’tır. Ayrıca yeni tip koronavirüsün (covid-19) pnömoniye neden olduğu bilinmektedir.
Aspirasyon Pnömonisi
Anatomik bozukluklar veya fonksiyon eksikliği sebebiyle istenmeyen organizmaların aspire edilmesi ile oluşan pnömoni aspirasyon pnömonisidir. Aspirasyon pnömonisinde risk teşkil eden çeşitli durumlar söz konusudur. Duyu bozukluğu, yutma fonksiyonu bozukluğu, nazogastrik tüpler, endotrakeal ve trakeostomi tüpleri, beyin sapında yer eden lezyonlar gibi anatomik fonksiyonu etkileyen durumlar bu pnömoninin görülmesine neden olmaktadır.
İmmün Yetmezlikli Hastalarda Pnömoni
İmmün yetmezliği olan hastalar zatürreye karşı korunmasız durumdadırlar. Özellikle fırsatçı patojenler organizmanın bağışıklık sisteminin zayıflamasını hemen kullanmakta ve akciğer üzerinde yer edinmektedirler. Normalde etken olan mikroorganizmalara ek olarak farklı etkenlerde görülmektedir. Ancak immün yetmezlik durumuna göre etkenlerin çeşitliliği değişmektedir. Dalağı alınmış (splenektomi geçirmiş) hastalarda pnömokok mikrobu görülürken, geniş spekturumlu antibiyotik kullanan hastalarda pneumocystis carinii pnömonisi görülmektedir.
Çocuklarda Pnömoni (Zatürre) Tedavisi
Pnömoni tedavisi etkin olan mikroorganizmaya bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. Eğer çocuk hastaneye yatırmaya gerek duyulmayan bir durumda ise ayaktan tedavi yapılabilmektedir. Ancak bazı durumlarda hastaneye yatırılması önem teşkil etmektedir.
Çocuk Pnömonisi Hastane Yatış Sebepleri
- Birden fazla akciğer tutulumu
- Toksik görünüm
- Oksijen ihtiyacının olması
- İmmün yetersizlik
- Dehidratasyon
- Kusma veya Beslenememe
- Antibiyotik tedavisine yanıt alınmaması
- Akciğer dışı hastalıkların görülmesi
- Sepsis, Akut Göğüs Sendromu
Pnömoni tedavisi genel olarak ampirik tedavi şeklinde ilerlemektedir. Burada çocuğun yaşına göre bir ayrım uygulanmaktadır. Okul çağının başlamış olup olmaması tedavinin ve kullanılan antibiyotiğin belirlenmesinde etkilidir. Yatış gerektiren hastalarda ise daha farklı antibiyotikler kullanılmaktadır. Tedavi başlangıcı ve şekli hekimin inisiyatifi üzerine belirlenmektedir.
