Bu yazımızda ateroskleroz nedir sorusunu yanıtlayacağız.
Ateroskleroz toplumumuzda yaygın olarak görülen tehlikeli bir vasküler hastalıktır. Arterioskleroz yani damar sertliğinin bir alt grubu olan ateroskleroz, bu grupta görülen en sık rahatsızlıktır. Damarın zaman içerisinde fonksiyonunun yitirmesi ile görülmektedir.
Peki, ateroskleroz nedir ve neden olmaktadır?
Ateroskleroz Nedir?
Ateroskleroz, oksijenlenmiş yani temiz kan taşıyan damarlarda zamanla gelişen birikimlere bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Yüksek kolesterol başta olmak üzere çeşitli nedenler ile damarlarda kan akımının düzensizleşmesi ve kan içeriğinin bir kısmının damar iç katmanında birikmesi ile damarlarda kalınlaşma ve plak oluşumu meydana gelir. “Aterom” olarak adlandırılan bu plaklar git gide damarın madde geçişine ve kan akışına engel olmasına neden olur. İşte damar sertliğinin kritik olarak önemli olmasının yegane sebeplerinden birisi bu patolojik süreçtir.
Ateroskleroz tedavisi mümkün bir rahatsızlıktır. Kontrolleri düzenli olarak sağlanan bir hastada, tıbbi tedaviye yanıt ileri safhalarda kolaylıkla alınmaktadır. Ancak burada hasta doktor samimiyeti muhakkak sağlanmalıdır. Zira bu rahatsızlığın görüldüğü yaş genellikle 45-70 arasındadır ve hastaların genel durumlarının doktorlara dürüstçe aktarılması gerekmektedir.
Ateroskleroz Nedenleri Nelerdir?
Ateroskleroz nedir sorusu kadar önemli bir diğer başlık Ateroskleroz nedenleridir. Ateroskleroz nedenleri aslında günümüzdeki pek çok insanı ilgilendirmektedir. Kronik metabolik rahatsızlıkların geneli ateroskleroz gelişimine neden olmaktadır. Daha detaylı açıklamak gerekirse sedanter yaşam tarzı, yüksek LDL kolesterol, yüksek tansiyon, diabetes mellitus (şeker hastalığı) hastalıkları damar sertliğine ve dolayısıyla da ateroskleroz gelişmesine neden olmaktadır. Ayrıca yüksek stres ve sigara bağımlılığı da etkili olan çevresel faktörler arasındadır.
Ateroskleroz Damar Sertliği Risk Faktörleri
- Erkek Cinsiyet ve Yaşlılık
- Sedanter Yaşam ve Hareketsizlik
- Obezite ve Şeker Hastalığı
- Yüksek Kolesterol ve Yüksek Tansiyon
- Doğum Kontrol amacıyla Oral Kontra Septif Kullanımı
- Sigara ve Alkol Bağımlılığı
Ateroskleroz gelişimi zamanla damarların deforme olmasıyla görülmektedir. Dolayısıyla tablonun akut olarak gelişmesi beklenmemektedir. Ancak çevresel faktörlerin sıklığı hastalığın tetiklenmesinin hızını arttırabilmektedir.
Damar Endotelinin Fonksiyonunu Yitirmesi
Endotel disfonksiyonu olarak adlandırılan bu süreç, arter damarlarının iç tabakasının normal fizyolojik yapısının kaybedilmesi ile oluşmaktadır. Çeşitli nedenler ile kan akımı ve kanın içeriği ile damar yapısında görülen bu bozulma madde birikmesine neden olmaktadır. Bu durumu tetikleyen faktörler hipertansiyon, şeker hastalığı, sigara kullanımı ve yüksek kolesterol olarak bilinmektedir.
Lipit Birikimi ve LDL Oksidasyonu
Kan içeriğinde yüksek kolesterolü (özellikle LDL kolesterol) varlığı zamanla damarlarda ve çevre dokularda bu yağların birikimine neden olmaktadır. Damarın içerisinde biriken LDL, köpük hücre oluşumuna neden olmaktadır. Neticede LDL birikmesi her ne kadar vücut tarafından def edilmeye çalışılsa da süreç uzamakta ve köpük hücreler damar duvarını git gide kalınlaştırmaktadır. Zamanla LDL hücre dışında birikirken hücre içerisinde de lipit birikmektedir.
Lökosit Birikimi
Lökositler, savunmadan görevli beyaz kan hücreleridir. Kan içerisinde bu hücrelerin gerekmediği sürece damara yaklaşması beklenmez. Ancak damar endotelinin bozulması ile lökositler bu noktalara yapışabilmektedir. Burada tetikleyici unsur çeşitli faktörler ile damarın deforme olması ve LDL oksidasyonudur. Zamanla lökositler damar duvarının iç kısmına geçer ve aterom oluşumuna katılır.
Ateroskleroz Lezyon Gelişimi
Damar iç duvarının zamanla fonksiyon kaybetmesi ile bahsettiğimiz aşamalar damar duvarının kalınlaşmasına neden olur. Neticede görülen tabloda ise belirgin hasar ortaya çıkmıştır. Damar duvarı incelendiğinde sarı çizgilenmeler varlığı karakteristik belirtidir.
Ateroskleroz Belirtileri Nelerdir?
Ateroskleror belirtileri, kesin olarak saptanamayan ancak belirli testler ve muayene yöntemleri ile tespit edilen bulgulardır. Damarların zamanla kalınlaşması başlangıçta hastanın fark edemeyeceği şekilde ilerlemektedir. Ancak ilerleyen zamanlarda yorgunluk gibi ufak belirtiler görünebilir. Fakat kişinin aklına bu tablo gelmemektedir. Önemli olan stres altında olan kişilerde, sigara kullananlarda, yüksek kilolularda, şeker hastalığı olanlarda, kolesterol yüksekliği ve tansiyon rahatsızlığı yaşayanlarda bu tablonun takip edilmesidir.
Aterosklerozun neden olduğu hastalıklar ise genellikle akut gelişen rahatsızlıklardır. Bu durum damarın içerisindeki akışın bozulması ile madde birikmesi veya beslenme yetersizlikleri ile ortaya çıkmaktadır. Zamanla aritmi ve kalp yetmezliği görülmektedir. Ancak korkulan tablo ise pıhtı oluşumudur. Bu ani ölümlerin gelişmesine neden olmaktadır. Ayrıca Myokard infarktüsü ve anjina pektoris gibi rahatsızlıklar da görülebilmektedir.
